७ नोव्हेंबर: विद्यार्थी दिवस – शिक्षणाचे सामर्थ्य आणि भविष्याचा वेध
संपादकीय
आज, ७ नोव्हेंबर, हा दिवस महाराष्ट्रात ‘विद्यार्थी दिवस’ म्हणून साजरा केला जातो. भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी सन १९०० मध्ये सातारा येथील प्रतापसिंह हायस्कूलमध्ये पहिल्यांदा शाळेत प्रवेश घेतला, त्या ऐतिहासिक घटनेचे स्मरण या दिवसाने होते. एका विद्यार्थ्याच्या शैक्षणिक प्रवासाची ही सुरुवात, पुढे जाऊन एका महान युगपुरुषाच्या आणि भारतीय संविधानाच्या शिल्पकाराच्या निर्मितीची नांदी ठरली, म्हणूनच या दिवसाचे महत्त्व अनमोल आहे.
शिक्षणाचा महामार्ग:
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना लहानपणी विषमतेचा सामना करावा लागला. त्यांना वर्गाबाहेर बसावे लागत असे, परंतु त्यांच्यातील शिक्षणाची ओढ आणि जिद्द अफाट होती. ‘शिक्षण हे वाघिणीचे दूध आहे, जो ते प्राशन करील तो गुरगुरल्याशिवाय राहणार नाही’ हे त्यांचे विचार त्यांच्या जीवनातील संघर्षातूनच आले आहेत. शिक्षणाने त्यांना केवळ स्वतःचे जीवनच बदलण्याची शक्ती दिली नाही, तर करोडो वंचित, शोषित समाजाला न्याय, स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता या मूल्यांवर आधारित सन्मानाचे जीवन जगण्याचा मार्ग दाखवला.
आजच्या विद्यार्थ्यांसाठी संदेश:
आजचा विद्यार्थी हा उद्याच्या देशाचा आधारस्तंभ आहे. ‘विद्यार्थी दिवस’ केवळ औपचारिक सोहळा नसावा, तर तो आत्मपरीक्षण करण्याचा आणि प्रेरणा घेण्याचा दिवस असावा. डॉ. आंबेडकरांच्या विद्यार्थी दशेतून आजच्या तरुण पिढीने खालील गोष्टींची शिकवण घ्यावी:
- जिद्द व समर्पण: प्रतिकूल परिस्थितीतही शिक्षणाची कास न सोडण्याची जिद्द.
- वाचनसंस्कृती: बाबासाहेबांप्रमाणेच ज्ञानार्जनासाठी सतत वाचन करत राहणे.
- वैज्ञानिक दृष्टिकोन: केवळ पदवी मिळवणे नव्हे, तर तार्किक आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोन विकसित करणे.
- सामाजिक भान: केवळ स्वतःचा विचार न करता, आपल्या ज्ञानाचा उपयोग समाजाच्या उन्नतीसाठी करणे.
डॉ. आंबेडकरांनी दाखवून दिले की, शिक्षण हेच उन्नतीचे एकमेव साधन आहे. भौतिक सुविधा उपलब्ध असतानाही, अनेक विद्यार्थी शिक्षणापासून विचलित होतात. या दिनाच्या निमित्ताने प्रत्येक विद्यार्थ्याने आपल्या ध्येयावर लक्ष केंद्रित करावे आणि ज्ञानप्राप्तीसाठी कठोर परिश्रम करण्याची शपथ घ्यावी.
हा विद्यार्थी दिवस, प्रत्येक विद्यार्थ्याला डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे जीवन आणि शिक्षणाचे महत्त्व समजावून सांगून, त्यांना एक सक्षम, सुजाण आणि जबाबदार नागरिक बनण्याची प्रेरणा देवो!
