| (विशेष लेख)
अलीकडच्या काळात निवडणुकांचे स्वरूप पूर्णपणे बदलले आहे. लोकशाहीच्या या उत्सवात आता प्रामाणिक समाजसेवा आणि विकासाचा मुद्दा मागे पडून, पैशाचे प्रदर्शन हाच केंद्रबिंदू बनला आहे. स्वराज्य संस्थांच्या एका प्रतिनिधीने उपस्थित केलेला प्रश्न अत्यंत गंभीर आणि आत्मचिंतन करण्यास लावणारा आहे: “पैसे असेल तरच निवडणूक लढवावी का?”
😔 सामाजिक कार्यकर्त्यांचे आव्हान आणि अडचण
जनतेच्या प्रश्नांवर तळमळीने काम करणारे आणि समाजाशी बांधिलकी जपणारे अनेक खरे कार्यकर्ते निवडणुकीच्या रिंगणातून केवळ एकाच कारणामुळे बाहेर राहतात—तो म्हणजे पैशाचा अभाव.
- प्रचाराचा प्रचंड खर्च: पोस्टर्स, भव्य बॅनर्स, मतदारांसाठी जेवणावळी, गाड्यांचे भाडे, आणि कार्यकर्त्यांचा दैनंदिन खर्च… या सगळ्यासाठी लागणारा मोठा निधी सामान्य आणि प्रामाणिक कार्यकर्त्यांकडे नसतो.
- मागे पडण्याची भीती: निवडणुकीच्या धामधुमीत, पैशाच्या जोरावर भव्य प्रचार करणाऱ्या उमेदवारांच्या तुलनेत साधे कार्यकर्ते प्रभावीपणे मतदारांपर्यंत पोहोचू शकत नाहीत. परिणामी, अनेक सच्चे समाजसेवक निवडणुकीच्या रिंगणातून बाहेर राहतात किंवा त्यांचा पराभव होतो.
या परिस्थितीमुळे, लोकशाही प्रक्रियेत ‘पैसा’ हीच निवडणूकीची मुख्य पात्रता ठरत आहे की काय, असा प्रश्न निर्माण होतो.
💸 ‘गुंतवणूक’ की लोकसेवा? स्वार्थी उमेदवारांची वृत्ती
प्रतिनिधींनी अशा उमेदवारांच्या हेतूंवर थेट बोट ठेवले आहे, जे मोठ्या प्रमाणात पैशाचा वापर करून विजय मिळवतात. हे उमेदवार निवडणूक लढवत नसतात, तर ते सत्ता, ताकद आणि वैयक्तिक फायद्यासाठी ‘गुंतवणूक’ करत असतात. - उद्देश: त्यांचे प्राथमिक उद्दिष्ट सामान्य लोकांची सेवा नसून, सत्ता मिळवून आपला व्यवसाय वाढवणे, वैयक्तिक प्रश्न सोडवणे आणि मालमत्ता वाढवणे हेच असते.
- परिणाम: निवडणुकीत वाटलेला पैसा हा उमेदवार सत्तेत आल्यावर अनेक पटीने वसूल करतात. हे पैसे जनतेच्या करातून किंवा भ्रष्टाचारामधून येतात, म्हणजेच गरीब जनतेच्या पैशातूनच त्यांची मालमत्ता वाढत जाते.
हे चक्र लोकशाहीसाठी अत्यंत घातक आहे. मतदारांना तात्पुरता आनंद देणारे हे उमेदवार कायमस्वरूपी स्वतःचा फायदा करून घेत आहेत, आणि यातून लोकशाहीचा मूळ गाभा धोक्यात येत आहे.
💡 मतदारांनी बदलावी मानसिकता
या संपूर्ण चक्रव्यूहातून बाहेर पडण्यासाठी मतदारांनी आपल्या मानसिकतेत बदल करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
“तात्पुरत्या फायद्यासाठी किंवा निवडणुकीत मिळणाऱ्या पैशाच्या आमिषाला बळी पडून लोकप्रतिनिधी निवडणे हे आपल्या स्वतःच्या आणि भविष्याच्या विकासासाठी हानिकारक आहे.”
मतदारांनी आता तात्पुरता मोह सोडून दूरदृष्टीने विचार करण्याची गरज आहे. निवडणुकीत विकास आणि प्रामाणिकपणा यालाच प्राधान्य द्यावे. केवळ पैशाच्या जोरावर निवडणूक लढवणाऱ्या आणि स्वतःच्या स्वार्थासाठी आलेला उमेदवारांना स्पष्टपणे नाकारून, खऱ्या समाजसेवकांना आणि प्रामाणिक कार्यकर्त्यांना पाठिंबा देणे, हेच आता लोकशाहीला वाचवण्याचे एकमेव मार्ग आहे.
यामुळेच, खरी लोकशाही पैशाच्या जोरावर नव्हे, तर लोकांच्या सद्सद्विवेकबुद्धीच्या जोरावर टिकेल.
