विशेष ग्राउंड रिपोर्ट
शीर्षक: “दलितांच्या तोंडाला गाडगं बांधण्याची आधुनिक पद्धत”: बीडमध्ये एकल दलित महिलेवर जीवघेणा हल्ला; पोलिसांची भूमिका संशयाच्या भोवऱ्यात!
बीड/धारूर, कारी (दिंद्रूड पोलीस स्टेशन हद्द) – संघर्षनायक मीडिया
बीड जिल्ह्यातील धारूर तालुक्यातील कारी गावातून एक अत्यंत गंभीर आणि संतापजनक घटना समोर आली आहे, जी जातीय अत्याचाराचे बदललेले स्वरूप आणि पोलीस प्रशासनाच्या संशयास्पद भूमिकेवर गंभीर प्रश्नचिन्ह उभे करते. ऊषा लक्ष्मण वाव्हळकर या एकल, दलित आणि भूमिहीन महिलेवर जागेच्या वादातून काही आरोपींनी नियोजनपूर्वक जीवघेणा हल्ला केला.
काय घडले ऊषा वाव्हळकर यांच्यासोबत?
ऊषा वाव्हळकर (रा. कारी) या परित्यक्ता महिला असून तीन लहान मुलांसह कारी येथील गायरान वस्ती, सुरेश नगर येथे राहतात. त्यांच्या आईला १९९२ मध्ये मिळालेल्या घरकुलाच्या जागेवर त्या पडझड झालेले घर पाडून नवीन बांधकाम करत होत्या.
जुना वाद, नवा हल्ला:
नवीन घर बांधण्यासाठी उषा यांनी बोअर घेण्यास सुरुवात केली असता, आताच्या गुन्ह्यांतील आरोपींनी जातीवाचक शिवीगाळ करत विरोध केला होता. यातून अॅट्रॉसिटी अंतर्गत गुन्हा दाखल झाला होता आणि त्याचे दोषारोपपत्र केज सत्र न्यायालयात दाखल आहे. याच जुन्या गुन्ह्याचा आणि उषा यांना गायरानातून हाकलून देणे शक्य होत नसल्याचा राग मनात धरून, आरोपींनी पुन्हा भांडण उकरून काढले.
नियोजनबद्ध जीवघेणा हल्ला:
दि. ०७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी सकाळी ११:०० ते दुपारी ११:२० च्या दरम्यान (एफ.आय.आर. नुसार), गावातील सरपंच, दीपक मोरे, अरुण मोरे, भागवत मोरे, दगडू मोरे, संदीप मोरे, अशोक मोरे, तसेच आरोपी दामोदर मोरे, कोंडीराम मोरे, शिवाजी मोरे यांच्यासह जवळपास १० ते १५ लोकांनी उषाला घराच्या शेडमधून बाहेर बोलावून घेतले.
- हातात कुऱ्हाड (आरोपी दादाराव मोरे), पहार (आरोपी विष्णू मोरे) अशी शस्त्रे घेऊन आलेल्या आरोपींनी उषाला घराचा दरवाजा त्यांच्या रस्त्याकडे करू नये आणि हे गायरान त्यांचेच आहे, असा दम दिला.
- “तुझ्याकडे काय पुरावा आहे, पीटीआर आहे का?” असे म्हणत तिला धमकावण्यात आले.
- उषा यांनी हे गायरान दलित वस्तीसाठी दिलेले आहे हे ठणकावून सांगितले, पण त्या ऐकत नाहीत हे पाहून त्यांनी हल्ला केला.
- या हल्ल्यात उषा वाव्हळकर गंभीर जखमी झाल्या. त्यांना अंबाजोगाई येथील रुग्णालयात दाखल करावे लागले. त्यांच्या डोक्याला आठ टाके पडले, कानाचा पडदा फाटला आणि नाकाचे हाड फ्रॅक्चर झाले. आईला वाचवण्यासाठी आलेल्या त्यांच्या मुलीलाही मारहाण करण्यात आली.
पोलिसांची संशयास्पद ‘असंवैधानिक’ भूमिका:
गुन्हा नोंदवण्यासाठी उषा नातेवाईकांसह दिंद्रूड पोलीस स्टेशनला गेल्या असता, कर्तव्यावर असलेले पोलीस अधिकारी सलमान शेख यांची भूमिका अत्यंत संशयास्पद राहिली. - तक्रार नाकारण्याचा प्रयत्न: पोलिसांनी सुरवातीला ‘गावातील लोक सांगत आहेत की, तिने स्वतः मारून घेतले’ असे सांगून तक्रार नोंदवण्यास टाळाटाळ केली.
- कलमे बदलण्याचा प्रयत्न: जीवे मारण्याच्या उद्देशाने हल्ला (कलम 307) आणि शस्त्राने हल्ला (324) अशा गंभीर कलमांऐवजी केवळ किरकोळ मारहाणीची कलमे लावली जात होती. 307 कलमाऐवजी 324 लावण्याचा आग्रह धरला जात होता, जेणेकरून आरोपींना अटक होणार नाही आणि शिक्षेची शक्यता कमी होईल. तसेच, अॅट्रॉसिटी कायद्यातील गंभीर कलमांऐवजी केवळ शिवीगाळीची कलमे लावली जात होती.
- पुराव्यांशी छेडछाड: कुऱ्हाडीऐवजी ‘काठ्या’ असे शब्द तक्रारीत लिहिण्याचा प्रयत्न झाला.
- कर्मचाऱ्यांशी गैरवर्तन: वाद वाढत असताना, पोलीस अधिकारी सलमान शेख यांनी तक्रार लिहिलेला कागद चुरगाळून फेकला आणि नातेवाईकाच्या हातातील मोबाईल हिसकावून व्हिडीओ डिलीट केला. इतकेच नव्हे तर नातेवाईकाला मारहाण करून पोलीस कोठडीत डांबले.
- उशिरा गुन्हा दाखल: लेखिकेच्या हस्तक्षेपानंतर, कायद्यातील तरतुदी आणि पोलीस अधिकारी गुन्ह्यात सह-आरोपी कसे होऊ शकतात, यावर चर्चा झाल्यानंतर अखेर उषा यांची तक्रार त्यांच्या ‘आपबिती’नुसार नोंदवून घेण्यात आली.
आरोपींची पार्श्वभूमी आणि नैतिक प्रश्न:
हल्ल्यामध्ये सहभागी असलेल्या आरोपींपैकी काही व्यक्ती ग्रामपंचायत सदस्य (दादाराव मोरे) आणि महाविद्यालयात लिपिक पदावर असलेला सरकारी कर्मचारी आहेत. स्वतःच्या जमिनी आणि नोकऱ्या असूनही एका दलित, एकल, भूमिहीन महिलेला बेघर करण्याचा हा प्रयत्न आहे.
हा हल्ला म्हणजे ‘दलितांच्या तोंडाला गाडगं आणि ढुंगणाला झाडू बांधण्याची आधुनिक पद्धत’ असल्याचे निरीक्षण लेखिकेने नोंदवले आहे. जातीयतेचे स्वरूप कसे बदलत आहे, आणि जमिनीच्या वादातून मागासलेल्यांना हुसकावून लावण्यासाठी पद आणि बळाचा वापर कसा केला जात आहे, याचे हे ज्वलंत उदाहरण आहे.
संघर्षनायक मीडिया म्हणून आम्ही या घटनेचा तीव्र निषेध करत आहोत. या प्रकरणी पोलीस अधीक्षक आणि अनुसूचित जाती-जमाती आयोगाकडे तक्रार दाखल केली जाणार आहे. आरोपींवर कठोर कारवाई व्हावी आणि पीडित उषा वाव्हळकर यांना तातडीने न्याय मिळावा, अशी मागणी करण्यात येत आहे.
▪️लेखिका::सत्यभामा सुंदरमल
