🕌 हजरत पिर बाबुजमाल साहेब कलंदर: सविस्तर इतिहास व माहिती
हजरत पिर शहा जमाल ऊर्फ बाबू जमाल कलंदर यांचा दर्गाह कोल्हापूर जिल्ह्यातील हातकणंगले तालुक्यातील कुंभोज गावात आहे. हा दर्गाह हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचे आणि सर्वधर्म समभावाचे प्रतीक मानला जातो.
📜 पूर्व इतिहास आणि जीवन प्रवास
- काळ: हा दर्गाह सुमारे ७०० ते ८०० वर्षांपूर्वीचा जुना आणि पवित्र असल्याचे मानले जाते.
- मूळ ठिकाण: हजरत पिर बाबुजमाल हे मूळचे बल्क बुखारा (इराण) येथील रहिवासी होते. त्यांचे मूळ नाव हजरत जमालुद्दीन होते.
- भारतात आगमन: ते आपले गुरु हजरत इब्राहिम जवाबी (रहै.अ.) यांच्या सांगण्यावरून दिल्लीला (भारत) आले.
- दिल्लीतील भेट: दिल्लीत त्यांची भेट सुफी संत हजरत कुतबुद्दीन बख्तीयार (काकी) चिस्ती (रहै.अ.) यांच्याशी झाली. त्यावेळी दिल्लीचा बादशाह शमशुद्दीन अल्तमश (रजिया सुलतानचे वडील) होता.
- कोल्हापूरकडे प्रयाण: हजरत कुतबुद्दीन बख्तीयार (काकी) चिस्ती यांच्या सांगण्यावरून, हजरत जमालुद्दीन (बाबुजमाल) हे भारताच्या दक्षिणेकडे महाराष्ट्रातील कोल्हापूर जिल्ह्याकडे आले.
✨ करवीर (कोल्हापूर) नगरीतील चमत्कार - कुंभोजमध्ये वास्तव्य: ते प्रथम कुंभोज येथील डोंगरात आले, जेथे त्यांनी चाळीस दिवस वास्तव्य केले.
- जैन मुनींची मदत: त्या काळात करवीर नगरीत (कोल्हापूर) एका मोठ्या राक्षसाचा त्रास होता, जो कोणालाही जुमानत नव्हता. या त्रासाला कंटाळून कुंभोज येथील जैन मुनींनी बाबुजमाल यांना त्या राक्षसाचा बंदोबस्त करण्यासाठी कोल्हापुरात आणले.
- राक्षसाचा वध: बाबुजमाल यांनी आपल्या ईश्वरी सामर्थ्याने त्या दैत्याचा नायनाट केला. मरतेवेळी, त्या दैत्याने ‘बाबा, तुमच्या पायापाशी माझे दफन व्हावे’ अशी इच्छा व्यक्त केली. बाबांनी त्याची इच्छा पूर्ण केली. दर्ग्याच्या आत जाणारी पहिली मोठी पायरी आहे, तेथेच त्या दैत्याला/राक्षसाला दफन केले आहे, असे मानले जाते.
- ‘बाबुजमाल’ नामकरण: नंतर हजरत पिर बाबुजमाल यांचे वास्तव्य कोल्हापूर नगरीतच झाले. ते आपल्या गोड वाणीने लोकांना लोककल्याणाचे उपदेश करत असत.
- ते स्वतः जलाली (तेजस्वी/जबरदस्त) असल्याने, त्यांच्या प्रवचनाला स्त्रियांना येण्यास परवानगी नव्हती. तरीही एक ५-६ वर्षांची मुलगी नेहमी येत असे.
- यावर मुलीच्या काही लोकांनी आक्षेप घेतला, की बाबा जलाली असताना आणि स्त्रिया वर्ज्य असताना ही मुलगी कशी येते?
- तेव्हा बाबुजमाल यांनी आपला दैवी चमत्कार दाखवून, त्या मुलीचे रूपांतर मुलात केले आणि त्याचे नाव ‘बाबू’ ठेवले.
- त्यांनी लोकांना सांगितले की, “माझ्या नावाच्या अगोदर या बाबूचे नाव घ्या.” तेव्हापासूनच शहा जमालुद्दीन यांचे नाव ‘बाबू जमाल’ असे पडले.
🕊️ दर्ग्याचे महत्त्व - हा दर्गाह आजही हिंदू आणि मुस्लिम अशा सर्व धर्मीयांचे श्रद्धास्थान आहे.
- येथे दरवर्षी उरुस (Urs) मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. या उरुसात पारंपरिक पद्धतीने गलेफ मिरवणूक (Chadar/Ghilaf procession) काढली जाते, ज्यात सर्व धर्मीय भाविक मोठ्या संख्येने सहभागी होतात.
हा सविस्तर इतिहास हजरत पिर बाबुजमाल साहेब कलंदर यांच्या महानतेची आणि दर्ग्याच्या धार्मिक ऐक्याची माहिती देतो.
