भीमा कोरेगाव विजयस्तंभ: ३६४ दिवसांच्या ‘त्या’ वास्तवाचा कधी विचार केलाय का?
लेखक: दादाभाऊ अभंग
दरवर्षी १ जानेवारीला लाखो अनुयायी मोठ्या अभिमानाने भीमा कोरेगाव येथील विजयस्तंभाला मानवंदना देण्यासाठी एकत्र येतात. शौर्याचे प्रतीक असलेला हा स्तंभ आपल्या अस्मितेचा केंद्रबिंदू आहे. परंतु, ज्या स्तंभासमोर आपण नतमस्तक होतो, त्या स्तंभाच्या परिसरातील जमिनीचे वास्तव काय आहे? आपण तिथे फक्त एका दिवसाचे पाहुणे आहोत का? हा प्रश्न आता प्रत्येक आंबेडकरी अनुयायाने स्वतःला विचारण्याची वेळ आली आहे.
काय आहे जमिनीचा वाद?
अनेकांना हे ठाऊक नसेल, पण विजयस्तंभ परिसरातील सुमारे पावणे दहा एकर जमिनीवर सध्या माळवदकर कुटुंबाचा ताबा आहे. हे प्रकरण सध्या न्यायप्रविष्ट (Sub-judice) आहे. धक्कादायक वास्तव हे आहे की, दरवर्षी १ जानेवारीला अभिवादन करण्यासाठी प्रशासनाला आणि अनुयायांना मुंबई उच्च न्यायालयाची विशेष परवानगी घ्यावी लागते.
- वर्षभराची स्थिती: केवळ त्या एका दिवसापुरती परवानगी मिळते आणि उर्वरित ३६४ दिवस या जागेचा ताबा पुन्हा माळवदकर कुटुंबाकडे जातो.
- शेतीचा वापर: या ऐतिहासिक जमिनीच्या मधून वर्षभर शेतीचे उत्पन्न घेतले जाते, ही आपल्या सर्वांसाठी खेदाची बाब आहे.
न्यायालयीन लढा आणि उदासीनता
गेल्या १५ वर्षांपासून ‘भीमा कोरेगाव विजयस्तंभ संरक्षण व संवर्धन समिती’ या अन्यायाविरोधात प्रशासकीय आणि न्यायालयीन लढा लढत आहे. समितीच्या बाजूने अनेक निकाल लागले आहेत, मात्र या लढ्याला समाजाच्या ज्या पाठबळाची गरज आहे, ते अद्याप म्हणावे तसे मिळालेले नाही.
९९.९९% लोकांना या कायदेशीर गुंतागुंतीची माहिती नाही आणि ज्यांना माहिती आहे, ते मौन बाळगून आहेत. लाखोंच्या संख्येने येणारा समाज २ जानेवारीपासून या विषयाकडे दुर्लक्ष करतो, हे या ऐतिहासिक वारशाच्या संवर्धनासाठी घातक आहे.
आता वेळ आली आहे ‘जयस्तंभ बचाव’ मोहिमेची!
विजयस्तंभ आणि त्या परिसरातील जागा पूर्णपणे सरकारच्या किंवा समाजाच्या ताब्यात यायची असेल, तर केवळ एका दिवसाची उपस्थिती पुरेशी नाही. यासाठी ‘कोरेगाव भीमा जयस्तंभ बचाव समिती’ आता गावपातळीवर, तालुक्यात आणि जिल्हास्तरावर जनजागृती अभियान राबवत आहे.
आमचे आवाहन:
१. मतभेद बाजूला ठेवा: राजकीय आणि सामाजिक मतभेद बाजूला सारून विजयस्तंभाच्या संरक्षणासाठी एकत्र या.
२. कायदेशीर स्थिती समजून घ्या: तुमच्या शहरात किंवा जिल्ह्यात या विषयावर बैठका आयोजित करा आणि सध्याची न्यायालयीन स्थिती काय आहे हे जाणून घ्या.
३. कार्यकारिणीत सामील व्हा: प्रत्येक तालुक्यात आणि जिल्ह्यात समितीची कार्यकारिणी मजबूत करा. प्रत्यक्ष फिल्डवर उतरून लढण्यासाठी सज्ज व्हा.
निष्कर्ष: साथ देणार का?
१ जानेवारीला ‘चलो भीमा कोरेगाव’ म्हणणे सोपे आहे, पण २ जानेवारीपासून त्या स्तंभाच्या अस्तित्वासाठी लढणे हे खरे कर्तव्य आहे. आपण आपल्या ऐतिहासिक वारशाकडे वर्षभर दुर्लक्ष करणार की त्याला कायदेशीर जोखडातून मुक्त करण्यासाठी मैदानात उतरणार?
लढ्यात सामील होण्यासाठी:
तुमचे नाव, तालुका आणि जिल्हा ९७०२८४५००० या व्हॉट्सॲप क्रमांकावर पाठवा आणि या ऐतिहासिक मोहिमेचा भाग बना.
“शौर्याचा इतिहास फक्त वाचण्यासाठी नसतो, तो जपण्यासाठी आणि लढण्यासाठी असतो!”
